Dağcılık,İzcilik
ya da doğa sporları yapanlar,doğada her hangi bir amaçla bulunanlar için hava
durumunu bilmek çok önemlidir. Kampa gitmeden önce hava durumunu incelememek,
ona göre giysi almamak ve kalış planları yapmamak kampınızın çok kötü geçmesine
neden olabilir. Günümüzde hava tahminleri daha uzun süreli ve çok daha
güvenilir olarak yapılabilmektedir. İnternet sayesinde birçok hava tahmin
istasyonunun web sayfalarına girip ileriki dönemin tahminlerini alabiliriz.
Ancak iş bu kadarla bitmez. İzciler her an değişen hava durumunu kendileri de
çok iyi analiz edebilmelidirler. Kamplarda faaliyetlerini bu tahminlerine göre
planlayabilirler.
Eski
çiftçiler ve gemiciler kendileri için çok önemli olan hava tahminini
deneyimlerine dayanarak bazı belirtilerek göre yaparlardı. Bizler bugün
şanslıyız, günlük hava raporlarını dinleyip, hava durumunu öğrenebiliyoruz.
Bununla beraber Doğa yürüyüşüne gittiğinde sende bazı belirtilere bakarak
önündeki saatlerde havanın nasıl olacağını tahmin etmek zorunda kalabilirsin.
Sana bu konuda yardımcı olacak pek çok şey var.
HAVA DURUMUNU NASIL ANLAMALI ?
Havanın iyi,
yağmurlu, rüzgarlı veya fırtınalı olacağını anlamak kolaydır.
İYİ HAVA BELİRTİLERİ
1-Gökyüzü
koyu mavi görünürse, güneş doğarken parlak ve hafif sisli bulunursa, gökkuşağı
akşam görünürse, güneş ay etrafında büyük hale olursa havanın iyi olacağı
anlaşılır.
2-Otların
üzerindeki çiğ iyi havayı müjdeler. Çiğ olayı havanın kuru ve açık olduğu zaman
gerçekleşir.
3-Havanın
sisli bulunması, sükûnetli olacağını gösterir.
4-Ateşin
dumanı yukarıya doğru düz olarak yükselirse yüksek hava basıncı olduğu ve
havanın güzel olacağı anlaşılır.
5-Akşam
kırmızı olan bir gökyüzü iyi havanın belirtisidir. Havadaki toz partikülleri
gördüğün zaman kırmızı rengin oluşmasına neden olur.
6-Kırlangıçlar
yükseklerde uçarsa ertesi günün yağmurlu olmayacağı anlaşılır. Böyle havalarda
kırlangıçlar hava akımları ile yükselen böcekleri yükseklerde yakalar. Yani bu
durum yüksek hava basıncına işarettir. Yüksek hava basıncı ise iyi hava
demektir.
KÖTÜ HAVA BELİRTİLERİ
1-Sabahleyin
kırmızı bir gökyüzü toz yüklü bir havanın doğuya doğru çekilip yerini batıdan
gelen hem yüklü havaya bıraktığını gösterir.
2-Kırlangıçların
toprağa yakın uçmaları böceklerin alçak hava basıncı nedeni ile toprağa yakın
olduğunu gösterir. Alçak hava basıncı ise kötü hava demektir.
3-Ateşin
dumanı yükselmeden dağılıyorsa alçak basınca ve kötü havaya işarettir. Otlar
sabah kuru ise, üzerinde çiğ yoksa kötü hava geliyor demektir.
4-Güneş
doğarken, gökyüzünün kırmızı, gökkuşağının sabahleyin görünmesi, ay'ın
etrafında küçük bir çember bulunması yağmura işarettir.
5-Güneş
doğarken kırmızı görünmesi, batarken gökyüzünün kırmızı olması rüzgâra
işarettir.
6-Güneşin
soluk ve dumanlı doğması, ay'ın parlak olması, bulutların beyaz olması, güneş
ve ay'ın etrafında bir kavis bulunması fırtınaya işarettir.
BULUT TÜRLERİ
Bulutlar
havanın soğumasıyla oluşan milyonlarca küçük su damlacığından ve buz
kristalinden meydana gelir.
Bunlar değişik şekillerde oluşurlar. Biçimleri,
yükseklikleri ve büyüklüklerine göre adlandırılırlar.
Sirüs : (cirris ya da "tuğ"):
Genellikle 6000 m. ve yukarısında bulunurlar ve açık bir günde görülür, sakin
bir denizin işaretidir.
Cirro
Stratus: Karışmış
örümcek ağı şeklinde, yükseklerde ince beyazımsı bulutlar. Sakin bir denizin
işaretidir.
Alto cuuulus
ya da "koyunlar": Aynı boydaki gri veya beyaz bulutlardır. Bir koyun sürüsünü
andırırlar. Yerden yükseklikleri 6–8 km. arasındadır.
Alto
stratus: Gökyüzünü
gri bir perde gibi yoğun olarak kaplayan, güneş ya da ay bulunan bölümü parlak
olan bulutlardır. Fırtınaya işarettir.
Strato
cumulus: Kıvrım
kıvrım koyu bulutlarıdır. Çok yoğun değildirler. Aralarından yer yer mavi
gökyüzü görünür. Yağmur getirmezler.
Nimbus
"şemsiye": Tam
anlamı ile yağmur bulutlarıdır. Kalın ve koyu renklidirler. Alt kısımlarda yer
yer küçük bulutlar vardır. Bulutların içinde bazı deliğe benzer açıklıklar
bulunur.
Cumulus
"Yün sepeti": Çeşitli yüksekliklerde büyük bulut yığınları. Güneşe
karşı olan yerleri parlaktır.
Cumulo
Nimbus "fırtına" ya da "sağanak":
Cumuluse
benzerler Üst tarafından "cirrus"a benzer bulutlar alt tarafta ise
"nimbus" bulutları vardır. Çok alçak bulutlardır. Dolu bu bulutlar
tarafından oluşur.
Stratus
"çarşaf": Yukarıya doğru yükselen yatay bir sis tabakası. Parçalara ayrılmış şekline
"franto stratus" adı verilir.
Pus veya
sis; çok küçük su
damlacıklarından oluşan "yüzey bulutlarıdır.". Sis pustan daha
yoğundur.
Çiy: Soğuk bir yüzeyle temas eden havanın
sıcaklığı belli bir noktaya düştüğünde çiy oluşur. Su buharı çiy damlacıkları
halinde soğuk yüzeylerde yoğunlaşır.
Don: Yüzeylerdeki sıcaklığın don
noktasının altına düşmesiyle oluşur.
Kırağı: Kırağı küçük buz
kristallerinden oluşur ve donmuş bir çiydir.
Uçakların
arkalarında bıraktıkları izler, uçak motorlarından çıkan su buharı içeren sıcak
gazların soğuk havada donması ve yoğunlaşması ile oluşurlar.
HAVA TAHMİN RAPORU
İçinde
yaşadığın yerin iklimini bilirsen çevreni daha iyi tanırsın. İklimi öğrenmen
konusunda radyodan, TV.den, gazetelerden alacağın hava raporları sana yardımcı
olacak. Hatta biraz yardımla kendi meteoroloji istasyonunu kurabilirsin.
Ölçümleri günde iki kere ve üstteki tabloda gösterilen konularda gerçekleşir.
Bir ay sonra edindiğin bilgileri arkadaşına aktar. Hava konusunu bir hobi
olarak seçersen meteoroloji konusunda uzman kişilerle bağlantı kur.
RÜZGÂR
Rüzgâr;
harekette olan havadır. Bu hareket bir doğrultuda olup daima yataya pek
yakındır. Rüzgârın eğimi birkaç dereceyi geçmez. Rüzgâr doğrultusu, rüzgârın
estiği yönle gösterilir. Mesela ''kuzey rüzgârı'' kuzeyden gelen yani,
''kuzeyden güneye doğru esen rüzgâr''demektir. Rüzgârın yönü ''rüzgâr
fırıldağı'' denilen aletle tayin edilir.
Rüzgârlara,
yönlerine göre, bölge halkının verdiği bir takım adlar da vardır. Mesela
Marmara Bölgesi'nde kuzeyden esen rüzgâra ''Yıldız" kuzeydoğudan esene
''poyraz'', doğudan esene ''doğu'' güneydoğudan esene ''keşişleme'', güneyden
esene ''kıble'', güneybatıdan esene ''Lodos'' batıdan esene ''batı'',
kuzeybatıdan esene ''karayel" denir.
RÜZGARLARIN ŞİDDETLERİNE GÖRE ALDIKLARI ADLAR DERECESİ ADI HIZI (Saniyede m.) Etkisi
0 Sakin 0 –
1 Hissedilmez
1 Çok Hafif
1 – 2 Hissedilmez
2 Esinti 2 –
4 Yaprakları Kımıldatır
3 Hafif
Meltem 4 – 6 Yaprakları Kımıldatır
4 Meltem 6 –
8 İnce Dalları Sallar
5 Sert
Meltem 8 – 10 Duman hafifçe yana kayar, ince dalları sallar
6 Rüzgar 10
– 12 Kalın Dalları Sallar
7 Fırtınalı
Rüzgar 12 – 14 Kalın Dalları Sallar
8 Hafif Bora
14 – 16 Körpe Ağaç Gövdelerini Sallar
9 Bora 16 –
20 Toz, kağıt parçalarını yükseltir, ağaçlar sallanır.
10 Şiddetli
Bora 20 – 25 Dalları kırar
11 Fırtına
25 – 30 Dalları kırar, rüzgâra karşı yürümek zorlaşır.
12 Tayfun
(Kasırga) 30 ve Yukarısı Ağaçları kökünden söker, binalara zarar verir.
ISI -RÜZGÂR CETVELİ
Isı-Rüzgâr
Münasebeti: Isı-Rüzgâr cetvelinde görüleceği gibi hava sıcaklığı, insan,
malzeme, araç ve yiyecek maddeleri üzerine, rüzgârın hızına bağlı olarak
değişik kuvvetlerde etki yapmaktadır. Yukarıdaki çizelge bütün izcilerce çok
iyi bilinip uygulandığı sürece soğuğun olumsuz etkilerinden korunmak mümkündür.
Don çalması
oldukça ılık havalarda bile rüzgârın vücudun korunmasız kısımlarına nüfuz
ettiği durumlarda meydana gelebilir. Örneğin; Şayet rüzgâr sakin ve ISI
-29"C ise dondurucu rüzgâr etkisi çok azdır. Ancak aynı ısı derecesinde
rüzgâr saatte 40 Km. süratle esiyor ise dondurucu rüzgâr halinde oluşan ısı
derecesi -59 °C olur. Bu koşullar altında tehlike büyüktür ve bu ısıya maruz
kalan vücut 30 saniye içinde donabilir.
Sıcaklık
Değiştirme Formülleri
Metrik veya
İngiliz sistemini değiştirmek için dış kolonlardaki faktörler.
CELSIUS = C
= 5/9 (F–32) F = 9/5 C + 32
FAHRENHEIT
32 40 50 60 70 75 85 95 105 212° °
CELSİUS 0° 5
10° 15° 20° 25° 30° 35° 40° 100
HAVA DURUMU
Görüş
Görülebilen Mesafe Tanım
50 metre
Keşif sis
200 metre
Kalın sis
400 metre
Sis
1000 metre
Mutedil sis
1 mil = 1609
m Puslu
2 Mil = 3218
m. Zayıf görüş
5 Mil = 8045
m. Orta görüş
10 Mil =
16090 m. İyi görüş
30 Mil =
48270 m. Çok iyi görüş
30 Milden
fazla Fevkalade iyi görüş
DENİZİN DURUMU
Dalga yüksekliği Tanım
0 DURGUN
DENİZ. Sütliman
1 Kd.'den
SAKiN DENİZ. Tepeleri olmayan küçük dalgacıklar.
1- 3 Kd.
HAFiF SOLUGANLI DENİZ. Kısa fakat bariz dalgalar; dalga tepelerinde köpük
teşekkül etmemiş fakat cam gibi.
3 -5 Kd.
MUTEDİL DENİZ. Dalgalar büyümeye başlıyor, arada sırada beyazlıklar
gözüküyor.
5 -8 Kd.
KABA DENİZ. Orta dalgalar, bariz uzun şekil almaya başlar, tepelerinde beyaz
köpükler uzamaya
başlar.
8–12 Kd. PEK
KABA DENİZ. Dalgalar büyür, devamlı beyazlıklar, dalgalar kırılmaya başlar ve
köpükler rüzgâr istikametinde uçuşmaya başlar.
12 -20 Kd.
YÜKSEK DENİZ. Ağır tepeleri beyaz dalgalar, köpükler, keşif şeritler halinde
rüzgâr istikametinde savrulur.
METEOROLOJİ ARAÇ-GEREÇLERİ
Yağmur
sayacı: Her yanı aynı çapta bir teneke kutu al kutunun içinde biriken yağmur
suyunu her gün bir cetvel kullanarak ölç, kutuyu her ölçümden sonra
boşalt.
Nem oranı:
Nem oranını ölçmek için karton bir süt kutusu bul. Kutuya yerleştireceğin
birinin haznesi ıslak, diğerinin kuru olan iki termometre arasındaki farkı
bularak nem oranını ölç. Nem oranını bulmak için aşağıdaki tabloyu
kullan.
Hazne Islak
olan ve kutu olan termometreler Kuru ve ıslak Hazneli Termometrelerdeki Isı
arasındaki ısı (Centigrad ve Fahrenheit olarak)
Kuraklık:
Bir bölgede en az 15 günlük bir sürede 0,2 mm. Den daha az yağış gözlenmesine
kuraklık denir.